Dramat pozostawionych samym sobie
Błędne jest myślenie, że bezdomność to wyłącznie brak stałego miejsca zamieszkania. Bezdomność to przede wszystkim kryzys w życiu człowieka. Zaczyna się zwykle tak samo – od samotności i braku mądrego wsparcia najbliższych. Kiedy pojawiają się problemy – osobiste, zdrowotne, rodzinne, człowiek traci poczucie kontroli nad własnym życiem, traci dom oraz… traci siebie samego.
Przyczyny bezdomności
Brak domu uniemożliwia normalny rozwój człowieka. Wpływa on negatywnie na stan zdrowia psychicznego i fizycznego, uniemożliwia rozwijanie aspiracji kulturowych, regenerację sił i wypoczynek. Człowiek nie może realizować swoich potrzeb mieszkaniowych, a co za tym idzie, również podstawowych potrzeb egzystencjalnych – począwszy od fizjologicznych, poprzez poczucie bezpieczeństwa, potrzebę przynależności, szacunku, aż po potrzebę samorealizacji.
Droga do utraty domu nie jest tak oczywista, jak się czasem wydaje. Powszechnie sądzi się, że osoby bezdomne „same są winne” sytuacji, w której się znalazły, popadając w nałogi, obracając się w nieodpowiednim towarzystwie itp. Prawda jest jednak inna – przyczyną bezdomności jest najczęściej brak lub utrata więzi społecznych, które prowadzą do podejmowania niewłaściwych decyzji, skutkujących utratą domu.
Stygmat bezdomności
Osoby bez domu często są uwikłane w inne problemy, z którymi samodzielnie sobie nie radzą. Niejednokrotnie dźwigają bagaż złych doświadczeń z dzieciństwa (niewłaściwe wzorce wychowawcze w rodzinie, pobyt w placówkach opiekuńczo-wychowawczych) oraz trudnych relacji rodzinnych w życiu dorosłym (rozwód, przemoc, opuszczenie). Wielu z nich ma problemy zdrowotne (będące wynikiem wypadków, chorób czy nałogów) lub przeżyło traumę (w wyniku śmierci bliskiej osoby czy tragicznego wypadku).
Osoby bezdomne są grupą społecznie stygmatyzowaną. Żyją z piętnem swojej bezdomności – są lekceważone, poniżane, przypisuje się im nieprawdziwe i krzywdzące cechy. Ma to negatywny wpływ na ich codzienne funkcjonowanie oraz utrudnia prowadzenie procesu resocjalizacji społecznej i powrotu do domu.
Kim są osoby bez domu?
Informacje o osobach doświadczających bezdomności w Polsce czerpiemy z „Ogólnopolskiego badania liczby osób bezdomnych”, którego realizacja koordynowana jest przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Ostatnie badanie zostało przeprowadzone w nocy z 28 na 29 lutego 2024 roku.*
- W momencie badania zarejestrowano 31 042 osób bezdomnych.
- 80% z tej grupy stanowili mężczyźni, zaś 20% kobiety.
- Najwięcej, bo 13 232 osób bezdomnych zdiagnozowano w przedziale wiekowym 41-60 lat, ale problem ten dotyczy każdego – w grupie zarejestrowano 1 524 dzieci.
- Wśród przebadanych 76% osób przebywa w placówkach instytucjonalnych, 21% poza nimi, a 3% w mieszkaniach chronionych, treningowych i wspomaganych.
- Najwięcej osób bezdomnych posiada wykształcenie zawodowe – 41% osób oraz podstawowe – 29% osób.
- Najliczniejszą grupę stanowią obecnie osoby pozostające w kryzysie bezdomności do 2 lat – 31%. Kolejna grupa to osoby bezdomne od 2 do 5 lat – 25%.
* Pełne wyniki badania dostępne na stronach Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
